Kimyasal bir terim olarak açıklamak gerekirse ozon gazı, 3 oksijen atomundan oluşur. Bu moleküller güneşten gelen ultraviyole B ve C ışınlarını engelleme işlevi görür. Bu açıdan ozonun görevi çok önemlidir. Ozon içerdiği moleküllerle renksiz bir gazdır. Ozon gazı nerede bulunur, sorusuna yönelik atmosferin üst katmanlarında yer aldığını söyleyebiliriz. Ozon, atmosferin stratosfer tabakasında bulunur. Oksijenin çok yüksek enerji taşıyan şekli olarak da tanımlanabilir.
Küreselleşme ile beraber en çok tartışılan sorunlardan biri ozon kirliliği ve ortaya çıkardığı zararlardır. Çünkü ozonun insan sağlığına zararlı birçok etkisi bulunmaktadır. Açıkçası gündelik hayatımızda iç içe yaşadığımız birçok etken aynı zamanda ozon kirliliğine de yol açmaktadır. Bu açıdan ozonun kirliliğine karşı alınabilecek önlemler gelecek nesiller için oldukça fazla önem taşır. Yazımızda faydası olacağını düşünerek ozonun kirliliği ve etkileri konusuna yer verdik. Ozonun kirliliğini oluşturan etkenler nedir ve nasıl önlenebilir? Bu konuyla ilgili derlediğimiz bilgileri sizin için paylaşıyoruz.
Ozon Kirliliği Nasıl Oluşur?
Ozon, atmosferdeki bir gaz molekülü olarak önem taşırken uzmanlar tarafından ozon kirliliği üzerine vurgu yapılmaktadır. Peki ozon kirliliği nedir?
Ozon kirliliği için en önemli etkenin sıcak hava ve güneş ışınları olduğu, kirliliğin bundan kaynaklandığı belirtilmektedir. Havada ozon neden artar, sorusunun cevabı ise yine kimyasal bir reaksiyon ile ilgilidir. Foto kimyasal bir reaksiyon, yani ışığın kimyasal etkileri sonucu ozon ortaya çıkar. Özellikle motorlu taşıtlar, sanayi tesisleri ve termik santrallerin bu reaksiyon üzerinde etkisi çok büyüktür. Çünkü bu kaynaklar ciddi oranda karbonmonoksit salınımı ve uçucu kirletici yayarlar. Böylelikle ozon, çevreyi kirletici bir etki gösterir.
Boya ve çözücü kullanımı da ozonun kirliliği üzerinde etkili olan birincil kaynaklardandır. Birçok alt sektörü bulunan boya ve çözücü sektörü için kalıcı önlemler alınmalıdır. Bu önlemlerde temel amaç uçucu organik emisyonu oluşumunu azaltmaktır. En bilinen önlem, su-bazlı boya kullanımıdır. Ayrıca çözücü kullanımı da azaltılmalıdır. Bu konuda zamanla bilinçlenmenin arttığı söylenebilir.
Ayrıca akaryakıt istasyonları da ozon kirlenmesine neden olmaktadır. Benzin pompasından araca dolum esnasında oluşan kaçak emisyonlar da ozon kirlenmesini arttıran unsurlardan biridir. Akaryakıtların sayısı özellikle şehir merkezlerinde oldukça fazladır.
Yaz aylarında ozon seviyesinde artış daha fazla görülür. Dışarıda oynayan çocuklar, dış ortamda çalışanlar, kronik solunum ve kalp hastalığı olan kişiler ozon kirliliğinden etkilenme konusunda en hassas grubu oluştururlar. Yaz aylarında trafiğin yoğun olduğu saatlerde güneş ışığının etkisinde kalmak bu kişiler için oldukça risklidir.
Ozon artışının zararları kadar ozon azalmasının da etkileri bulunur. Ozonun azalmasının zararları nelerdir, sorusunu açıklamadan önce ozon azalmasını tanımlamak gerekir. Ozon azalması, ozon yoğunluğunun azalarak, güneşin zararlı etkilerinin dünyaya ulaşması olarak tanımlanabilir. Ozon azalmasının zararları da önemli sağlık sorunlarına neden olarak etkisini gösterir.
Deri kanseri, katarakt ve bağışıklık sistemi hastalıkları ozon azalması ile meydana gelen hastalıklar arasında sayılır. Ayrıca ozon azalması bitki ve hayvan türlerine de oldukça fazla zarar verir. Bazı türlerin yok olmasına sebep olur. Bu doğrultuda hem ozon artışının hem de ozon azalmasının tüm canlılar üzerinde olumsuz etkileri olduğunu söylemek mümkündür.
Ozon Kirliliği İnsan Sağlığını Nasıl Etkiler?
Ozon, insan sağlığına hem faydalı hem de zararlı olabilen bir gazdır. Ozon tabakasının yoğunluğu azaldığında hava, ultraviyole ışınları tutamayacak hale gelir. Bunun sonucunda doğadaki canlılar, tarım ve doğal kaynaklar etkilenir. Ozon kirliliği, yaşamsal döngünün devamı için büyük bir tehdit oluşturmaktadır.
Ozon kirliliğinin sağlık üzerinde en önemli etkisi akciğerler üzerinde ortaya çıkar. Astım görülme sıklığı artar. Akciğer, solunum fonksiyonlarını gerçekleştirmekte zorlanır. Azalan oksijen miktarı dolaşım sistemini etkiler. Kalp daha hızlı çalışmaya başlar. İnsan vücudunda beliren bu rahatsızlıklar ölümcül sağlık problemlerinin işareti olabilir.
Ozon kirliliğinin bir etkisi de bitkileri olumsuz etkilemesidir. Tarımsal hasat oranını düşürür. Ormanların büyümesini engelleyen ozon kirliliği bitkilerin fotosentez mekanizmasını da bozar. Bu etkilerin sonucunda hava kalitesi düşer ve insan sağlığı olumsuz etkilenir.
Ozon kirliliğine belli bir süre ve yoğunlukta maruz kalındığında sağlık üzerindeki etkilerini aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz:
- Yüksek konsantrasyonda kötü ozon kirleticisi, cilt üzerinde güneş yanıkları gibi iltihaplanmaya yol açabilir ve akciğerde kalıcı hasara neden olabilir.
- Ozon kirliliği, en çok çocukların ve özellikle 65 yaş üzeri insanların solunum sistemine ciddi zarar vermektedir. Özellikle astımlı ve yaşlı insanlara etkisi çok daha fazladır.
- Belirli genetik özelliklere sahip kişiler ile C ve E vitaminleri gibi belirli besin maddelerini yeterli almayan insanlar, ozon kirliliğinin etkilerine karşı daha fazla risk altındadır.
- Ozon kirliliği çocukların IQ düzeyinde negatif etki gösterebilmektedir.
- Ozon kirliliği kronik astım hastaları üzerinde daha etkili olmaktadır.
Ozon Kirliliğini Azaltmak İçin Yapılması Gerekenler
Ozon kirliliği gelecek için en büyük tehditlerden biridir. Ozon kirliliği ile herkes ve tüm canlılar risk altındadır. Bu yüzden ozon kirliliğini azaltmak amacıyla gerekli önlemler alınmalıdır. İşte ozon kirliliğini azaltmak için etkili olabilecek önlemler:
- Ozon kirliliği oluşumunda birincil etkiye sahip trafik kaynaklı emisyonların azaltılması için toplu taşımanın teşvik edilmesi,
- Emisyon oluşumunu yüksek oranda azaltan yeni teknolojiye sahip motorlu araçların tercih edilmesi,
- Belirli yollarda belirli saatlerde araç kullanımının kısıtlanması ,
- Fazla yakıt tüketimini önlemek ve emisyonların kontrol altına almak için periyodik kontrollerin yapılması,
- Toplu taşıma araçlarında temiz yakıt kullanımı,
- Uygun alanlarda ulaşım amaçlı bisiklet kullanımının yaygınlaştırılması.
Ozonun kirliliğini azaltmak için enerji santrallerinde düşük azot oksit emisyonuna neden olan yakma kazanları kullanılması teşvik edilebilir. Ayrıca baca gazı azot oksit giderimi teknikleri ile oluşan emisyon azaltılabilir. Her iki teknik de yüksek maliyetli olup santralin yaşına ve kapasitesine bağlı olarak değişebilir.
Maliyeti ve şartlarına rağmen ozon kirlenmesinin etkisi düşünüldüğünde değerlendirilmesi gereken önlemler arasındadır. Bununla birlikte yaz aylarında klima kullanımını sınırlamak ve çamaşırları kurutma makinesi yerine doğal havada kurutmak bireysel olarak alabileceğimiz önlemler arasındadır. Her türlü elektrik tüketimini azaltarak hava kirliliğini önlemek için katkıda bulunabiliriz. Ozon kirliliğini azaltmak için küçük gibi görünen bu adımlar herkes tarafından uygulanabilir ise etkili hale gelecektir.
Kullanılan ürünlerin çevreye duyarlı ürünler olmasına özen gösterilmesi ozonun kirliliğinin azaltılması için büyük önem taşır. Jonix hava temizleme cihazları bu doğrultuda yenilikçi bir yaklaşım sergiler. Çevre ve toplum sağlığını ön planda tutarak hava temizleme cihazı üretimi gerçekleştirir. Çevreye ve insan sağlığına zararsız bir şekilde ortam havasını temizler.
Özellikle ozon kirlenmesinin en çok etkilediği astım ve alerji gibi sağlık problemleri yaşayanlar hava temizleme cihazı ile daha az atak geçirir. Bunun en önemli nedeni sahip olduğu NTP teknolojisidir.
Sitemizden Jonix Mate ve Minimate ürünlerini inceleyebilirsiniz. Mobil hava filtreleme ve temizleme cihazı olarak sunulan bu seriler aynı zamanda en çevre dostu hava temizleme cihazları olarak ön plana çıkar. Herhangi bir kimyasal atık, çevreye ya da insana zararlı kalıntı bırakmaz. Esnek ve sessiz çalışma şekliyle oldukça konforlu bir hava temizleme sunar.
Önceki yazımıza https://havamtemiz.com/hava-temizleme-cihazi-ve-klima-arasindaki-fark/ linkinden ulaşabilirsiniz.